NGHIÊN CỨU MỚI: MỨC ĐỘ VI NHỰA TRONG NÃO NGƯỜI CÓ THỂ ĐANG TĂNG NHANH CHÓNG

Thứ tư - 05/02/2025 19:48

Nghiên cứu xem xét mô từ các ca tử vong sau khi chết từ năm 1997 đến năm 2024 cho thấy xu hướng ô nhiễm tăng.
Theo một nghiên cứu mới, sự gia tăng theo cấp số nhân của ô nhiễm vi nhựa trong 50 năm qua có thể phản ánh tình trạng ô nhiễm ngày càng tăng trong não người.
Nghiên cứu phát hiện ra xu hướng gia tăng vi nhựa và nano nhựa trong mô não từ hàng chục ca tử vong sau khi chết từ năm 1997 đến năm 2024. Các nhà nghiên cứu cũng tìm thấy các hạt nhỏ trong các mẫu gan và thận.

Cơ thể con người bị ô nhiễm rộng rãi bởi vi nhựa. Chúng cũng được tìm thấy trong máu, tinh dịch, sữa mẹ, nhau thai và tủy xương. Tác động đến sức khỏe con người phần lớn chưa được biết, nhưng chúng có liên quan đến đột quỵ và đau tim.

Các nhà khoa học cũng phát hiện ra rằng nồng độ vi nhựa cao hơn khoảng sáu lần trong các mẫu não của những người mắc chứng mất trí nhớ. Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu cho biết tổn thương do chứng mất trí nhớ gây ra trong não dự kiến sẽ làm tăng nồng độ, nghĩa là không nên cho rằng có mối liên hệ nhân quả.

"Với sự hiện diện ngày càng tăng theo cấp số nhân của vi nhựa và nano nhựa trong môi trường, dữ liệu này buộc phải nỗ lực nhiều hơn nữa để tìm hiểu xem chúng có vai trò gì trong các rối loạn thần kinh hay các tác động khác đến sức khỏe con người hay không", các nhà nghiên cứu, do Giáo sư Matthew Campen tại Đại học New Mexico ở Hoa Kỳ đứng đầu, cho biết.
Vi nhựa được phân hủy từ rác thải nhựa và đã gây ô nhiễm toàn bộ hành tinh, từ đỉnh Everest đến các đại dương sâu nhất. Con người tiêu thụ các hạt nhỏ này thông qua thực phẩm, nước và hít phải chúng.
Một nghiên cứu được công bố vào thứ năm cho thấy ô nhiễm vi nhựa cao hơn đáng kể trong nhau thai từ trẻ sinh non. Một phân tích gần đây khác cho thấy vi nhựa có thể làm tắc nghẽn các mạch máu trong não của chuột, gây tổn thương thần kinh, nhưng lưu ý rằng mao mạch của con người lớn hơn nhiều.
Nghiên cứu mới được công bố trên tạp chí Nature Medicine đã phân tích các mẫu mô não, gan và thận của 28 người đã chết vào năm 2016 và 24 người đã chết vào năm 2024 tại New Mexico. Nồng độ vi nhựa cao hơn nhiều trong mô não. Nó cũng cao hơn trong các mẫu não và gan từ năm 2024, so với các mẫu từ năm 2016.
Các nhà khoa học đã mở rộng phân tích với các mẫu mô não từ những người đã chết trong khoảng thời gian từ năm 1997 đến năm 2013 ở bờ biển phía đông Hoa Kỳ. Dữ liệu cho thấy xu hướng gia tăng ô nhiễm vi nhựa trong não từ năm 1997 đến năm 2024.
Loại nhựa phổ biến nhất được tìm thấy là polyethylene, được sử dụng trong túi nhựa và bao bì thực phẩm và đồ uống. Trung bình, nó chiếm 75% tổng lượng nhựa. Các hạt trong não chủ yếu là các mảnh nhựa và vảy nhựa có kích thước nano. Nồng độ nhựa trong các cơ quan không bị ảnh hưởng bởi độ tuổi của người chết, hoặc nguyên nhân tử vong, giới tính hoặc dân tộc của họ.
Các nhà khoa học lưu ý rằng chỉ có một mẫu từ mỗi cơ quan được phân tích, nghĩa là sự thay đổi trong các cơ quan vẫn chưa được biết và một số thay đổi trong các mẫu não có thể là do sự khác biệt về mặt địa lý giữa New Mexico và bờ biển phía đông Hoa Kỳ.
“Những kết quả này nhấn mạnh nhu cầu cấp thiết phải hiểu rõ hơn về các con đường tiếp xúc, hấp thụ và đào thải cũng như hậu quả sức khỏe tiềm ẩn của nhựa trong mô người, đặc biệt là ở não”, các nhà nghiên cứu cho biết.

Giáo sư Tamara Galloway tại Đại học Exeter ở Anh, người không tham gia nhóm nghiên cứu, cho biết mức tăng 50% về mức độ vi nhựa trong não trong tám năm qua phản ánh tình trạng sản xuất và sử dụng nhựa ngày càng tăng và là đáng kể. “Điều này cho thấy nếu chúng ta giảm ô nhiễm môi trường bằng vi nhựa, mức độ phơi nhiễm của con người cũng sẽ giảm, tạo ra động lực mạnh mẽ để tập trung vào các sáng kiến giúp giảm phơi nhiễm”, Galloway cho biết.
Giáo sư Oliver Jones, tại Đại học RMIT ở Úc, cho biết nghiên cứu mới này rất thú vị, nhưng số lượng mẫu ít và khó phân tích các hạt nhựa nhỏ mà không bị ô nhiễm có nghĩa là cần phải cẩn thận khi diễn giải kết quả.

TÀI LIỆU THAM KHẢO: Nihart, A.J., Garcia, M.A., El Hayek, E. et al. Bioaccumulation of microplastics in decedent human brains. Nat Med (2025) và https://www.theguardian.com/environment/2025/feb/03/levels-of-microplastics-in-human-brains-may-be-rapidly-rising-study-suggests

DS. Huỳnh Lời

Tác giả: Huỳnh Lời, Huấn Lê